LEIZEA

LEGARREAKO ZULOA

1936ko abuztuaren 15an Juana Josefa Sagardia haurdun eta sei ume, herriko batzarrak etxegabetu zituen. Hamaika gizonek aho batez hartu zuten erabakia. Egun berean senarra heldu zen, eta herrian sartu gabe atxilotu zuten. Emakumeak etxegabetzea negoziatu zuen, eta senarra etorri arte Arretxean uzteko eskatu. Ondoko etxea Apezetxea, “Don Justo” serorarekin lasai bizi zen etxean bazegoen tokia Juana Josefa eta haurrak hartzeko, baina “Don Justo” celibe zen.

2015ko abuztuaren 30an eguzkia lagun gan nintzen Irisoro mendi magalean, Juana Josefa eta bere seme alabak omen dauden leizeraino. Bide zigorra malda gora harritsua da. Ordu erdi bateko bidean Sagardia familia herritik igorri zutenean errefuxiatu zen etxola dago, oinarriak bistan eta ote eta elorriz inguratua. Ondoan pago eder batzuk, egun gertatutakoaren lekuko bakarrak, mutu.

1936ko abuztuaren 30an herritik etxola sutan ikusi zuten, baina ez zuten deus egin, ez zen beraien afera. Juana Josefa haurdun, eta bere sema alabak, Joakin 16 urtekoa, Antonio 12koa, Pedro Julian 9koa, Martina 6koa, Jose 3koa, Asuncion 2 urtekoa desagertu ziren, bazirudien lurrak irentsi zituztela. Etxolatik malkar gora berrehun metrora du mendiak ahoa, aho sakona, iluna, lazgarria, mendeku gose egun hartan ase zutena.

2015ko abuztuak 30an lore eskaintza egin zen Gazteluko Legarrea leizean Sagardia familia orituz. 79 urte geroago.